Historische Vereniging Koog-Zaandijk

Toneelvereniging Kunst na Arbeid Koog-Zaandijk (2)

Vanaf de eerste uitvoering “Je kunt het toch niet meenemen” (oktober 1946) na de oorlog werd er in de Waakzaamheid te Koog aan de Zaan gespeeld. De Waakzaamheid is tot 1967 de vaste speellocatie gebleven, de vereniging beschikte destijds over decorstukken die speciaal gemaakt waren voor deze zaal. Enige tijd voor een nieuwe voorstelling werden de decorstukken dan uit de opslag in Zaandijk per handkar naar de Waakzaamheid gebracht om ter plekke door de vaste decorploeg in elkaar te worden gezet. De decorploeg(en) hebben in de loop der jaren zoveel goed verzorgde decors neergezet, daardoor kreeg Kunst na Arbeid enige faam.

(Dirk Kamperman schreef deze samenvatting over de geschiedenis van Kunst na Arbeid (1921-2016).)

Duif en Doffer mei 1954
Moord op maat 1959

Moord op maat 1959
In de periode na de oorlog werd veel aansprekend repertoire gespeeld o.a. stukken van Heijermans zoals “Het zeven gebod” (oktober 1948) en “De opgaande zon” (april 1950). Ook werd in die periode “De heilige vlam” (november 1949) en “Het nestje van de antiquair” (oktober 1951 en april 1971) gespeeld. Een bijzondere opvoering, met het stuk “De Dijk” vond plaats in oktober 1953 naar aanleiding van de watersnoodramp in Zeeland. Vermeldenswaardig is nog “Blanke Ballast” (oktober 1955). Dit stuk speelt in Afrika en gaat over de wanhopige strijd van de blanke overheersers, de hitte en de inboorlingen, destijds nogal een thema.

De Distel april 1956

In oktober 1956 werd “De Distel” opgevoerd. Met dit stuk streed Kunst na Arbeid samen met nog 7 Zaanse toneelverenigingen om de prijzen van de NATU afd. Zaanstreek de 1e prijs mocht toen in ontvangst worden genomen. Het was in deze periode gebruikelijk dat er meerdere voorstellingen van een stuk werden gespeeld en er was er altijd één met bal na.

Ben Kamperman

Eind vijftiger jaren veranderde het repertoire, er werden meer blijspelen en kluchten gespeeld om de donateurs vast te houden en los te weken van de televisie die toen sterk in opkomst was. Deze ontwikkeling gaf bij de toenmalige leden de nodige wrevel en verschillende leden verlieten de vereniging. Doch mede door de inzet van de nestors van de vereniging Nel van Luijk, Gerrit Beunder en Ben Kamperman bleef de vereniging overeind. In oktober 1960 werd met de opvoering “Een hete zomeravond” het 40-jarig jubileum van Gerrit Beunder gevierd. Het 40-jarig bestaan van Kunst na Arbeid werd gevierd met een receptie in De Waakzaamheid in aanwezigheid van de burgemeester van Koog aan de Zaan de heer Van Zinderen Bakker.

Heksen van Malta 1965

Er werd in de zestiger jaren maar één aansprekend stuk op de planken gezet namelijk “De man‚ vrouw en de moord” (november 1962). Dit stuk is destijds op de televisie geweest met o.a. Ko van Dijk en Mary Dresselhuys. Eind zestiger jaren was het aantal leden dramatisch gedaald zodat het erom spande of de vereniging zou overleven. Het heeft dan ook niet veel gescheeld of Kunst na Arbeid was net als zo vele andere verenigingen opgehouden te bestaan. In de jaren 1968 en 1969 is er geen enkele opvoering geweest. De vereniging kwam in de tweede helft van 1969 weer tot leven, hierdoor kon in januari 1970 “Het testament van de duivel” worden opgevoerd. De Waakzaamheid was verruild voor De Lindenboomzaal wat vanaf 1970 de vaste speellocatie werd. Daar er steeds minder bezoekers kwamen werd er nog maar één voorstelling van een productie gespeeld.

De Lindenboomzaal werd in 1970 de vaste speellocatie.
De cast die Verzengend Vuur in november 1977 hebben gespeeld: Boven: Jan Katee, Gerrit Beunder, Harry Trotsenburg, Ben Kamperman, Cor Zwan, Siem van Wensveen, Peter Goezinne, Lex van Luijk, Dirk Kamperman. Onder: Annie Kriek, Ria Koopman, Nel Limburg, Nel van Luijk, Lineke van ’t Hoff.
Jan Katee

Het 50-jarig bestaan van Kunst na Arbeid werd gevierd met een receptie ditmaal in De Lindenboomzaal en werd opgeluisterd door oud-regisseur Frans Nienhuys. In november 1972 werd met de opvoering van wederom “Een hete zomeravond” het feit gevierd dat Ben Kamperman 50 jaar in het amateurtoneel actief was. Het werd een traditie Kunst na Arbeid heeft weer een vaste regisseur ditmaal de heer Jan Katee, die de regie voerde van 1972 t/m 1982.

Gerrit Beunder

Met de opvoering van “Een schip vaart uit” (maart 1976) werd het 50-jarig lidmaatschap van Gerrit Beunder gevierd. Het door deze nestor van Kunst na Arbeid gekozen stuk was ook zijn afscheid. Gerrit Beunder is van de oprichting tot aan zijn afscheid in 1972 Kunst na Arbeid trouw gebleven. Het was Gerrit Beunder die in de naoorlogse jaren elke maand bij de Zaandijkse donateurs thuis de donatie ging innen. In april 1972 Werd met de opvoering van wederom “Het huis op de Rots” het feit gevierd dat Nel van Luijk 50 jaar in het amateurtoneel actief was. Kunst na Arbeid werd op 5 augustus 1980 officieel bij de Kamer van Koophandel ingeschreven als Koog-Zaandijkse toneelvereniging. Bij het 60-jarig bestaan ditmaal geen receptie maar er werd als jubileum stuk “Dwaasheid heeft haar eigen recht” (april 1981) opgevoerd.

Lex van Luijk

Het jaar 1981 had nog een primeur in petto voor Kunst na Arbeid. Onze toenmalige voorzitter Lex van Luijk had een thriller “Agnes” geschreven en werd door zijn vereniging als eerste opgevoerd. Een wereldpremière. Tot aan 1982 heeft de vereniging het oude patroon voortgezet met weinig aansprekende stukken. Om de vereniging naar een hoger plan te brengen werd er vanaf dit jaar gewerkt onder een beroepsregisseur. De regie werd achtereen volgens verzorgd door Marcia Hexspoor, Deborah Koper, Jon van Eerd en Hanneke van Bogget. Zij nam in 1991 het stokje over van Jon van Eerd en zij is tot aan 2016 onze vaste regisseuse gebleven.

Onder de beroepsregie werden o.a. het waagstuk “Tramlijnbegeerte” (november 1982) – “De Muizeval” (oktober 1986) – “Terug naar Warschau” (april 1989) en “Liefde Half om Half” (maart 1991) opgevoerd en het waren succesvolle producties. In de periode dat Kunst na Arbeid zijn voorstellingen in de Lindenboomzaal verzorgde is door omstandigheden in november 1985 eenmalig uitgeweken naar de Waakzaamheid. Opgevoerd werd toen “Ik zie wat jij niet ziet”.

Van 1987 tot 1994 werden onze voorstellingen gegeven in de kantine van de ZFC (nu Hellas Sport) en later in die van PSCK. In deze periode konden wij door omstandigheden niet meer terecht in de Lindenboomzaal, echter in 1994 werd het voor ons weer mogelijk terug te keren naar de Lindenboomzaal. Door de constructies van de podiums in de kantines van ZFC en PSCK werd de vereniging beperkt in de mogelijkheden van het decor‚ en werd er veelal met zetstukken gewerkt. Het 75-jarig bestaan van Kunst na Arbeid in 1996 mag worden gezien als het hoogtepunt in de geschiedenis van de toneelvereniging. Het jubileum werd gevierd met een receptie in onze repetitieruimte, maar het hoogtepunt en tevens waagstuk was het op de planken (oktober 1996) zetten van de door onze regisseuse Harmeke van Bogget geschreven revue “Het Jubileum” over de geschiedenis van Kunst na Arbeid. Voor een zeer goed gevulde zaal (ca 200 bezoekers) werd het een geweldig succes.

Kindervoorstellingen
Vanaf eind jaren negentig werden er wat meer komedies gespeeld van hedendaagse Nederlandse schrijvers met name die van Haye Van der Heijden. Omdat het aantal bezoekers voor onze voorstellingen terugliep, en de vereniging wel toe was aan een nieuwe uitdaging ook in de hoop hiermee het aantal bezoekers op te krikken, is Kunst na Arbeid in 2002 begonnen met het om de twee jaar verzorgen van een kindervoorstelling voor de leeftijd van 5 tot 8 jaar. De kindervoorstellingen werden als heel succesvol ervaren voor spelers en toeschouwers. Niet alleen het aantal bezoekers van onze voorstellingen liep terug ook het aantal spelende leden daalde. Annet Butter die zich in 2004 aan meldde als spelend lid gaat dan ook de verenigingsgeschiedenis in als het laatste nieuwlid.

Onze kindervoorstelling “De heksen zijn weer thuis” (mei 2005) mochten wij ook opvoeren voor de bewoners van de Prinsenstichting in de Westerkoog hetgeen als geslaagd kan worden gesteld. Daar in 2008 de omstandigheden in de Lindenboomzaal zich weer wijzigden werd de opvoering van “Het Crusoe kwartet” de laatste welke op deze locatie werd gegeven. Weer moesten we op zoek naar een nieuwe plek voor onze voorstellingen. Dit werd De Poelenburcht te Zaandam. Ook op dit podium konden wij slechts een decor van zetstukken realiseren, mede door onze decorploeg is het steeds gelukt om een mooi en functioneel decor neer te zetten ondanks de beperkte mogelijkheden. Het werd voor de overgebleven leden steeds moeilijker om twee voorstellingen per jaar te verzorgen, zodat er in 2010 werd besloten om nog maar één voorstelling per jaar te geven.

Fashbacks
In de voorstelling “Vogels” (mei 2011) zaten een 5-tal flashbacks. Om de voorstelling een extra tintje te geven zijn deze flashbacks op locatie gefilmd en tijdens de voorstelling geprojecteerd. Hierdoor had het publiek het idee dat er naar het verleden werd gekeken. Wij kregen heel positieve reacties. In mei 2013 werden drie eenakters uit “Verwen-ringen” opgevoerd, een er van was “Praatje in het Park” daar de gefilmde flashbacks zo goed waren ontvangen, hebben wij deze eenakter geheel gefilmd in het Agatha Park te Krommenie. Wederom een succes.

Daar het steeds moeilijker werd om het hoofd boven water te houden en de leeftijd van de zes spelende leden aardig hoog was geworden, hebben we moeten besluiten om met “Gebroken IJs” (februari 2016) onze laatste voorstelling als toneelvereniging Kunst na Arbeid te vezorgen. We stoppen na 95 jaar met actief toneelspelen maar we blijven bij elkaar.