Op 9 december 1925 schenkt mevrouw Weduwe A. Honig-Kluyver haar huis + grond, ter waarde van fl. 13.000, – aan de gemeente Koog aan de Zaan, voor het aan te leggen Kooger wandelpark.

Kaart omstreeks 1817: molen “De Jonge Zwaan” (met nr. 96.), in de volksmond “De Kooger Oud”, stond aan de noordelijke zijde in het park, ter hoogte van de kruising Jonge Zwaanstraat/Koogerhoutpad. Deze molen werd gebouwd in 1616 als de 2e papiermolen in de Zaanstreek. Hij werd gesloopt in 1855, de droogschuren werden bij molen Het Fortuin geplaatst. De familie de Wit had de molen van 1716 tot en met 1832 in bezit, de laatste eigenaar was Jan de Wit. De namen van de huidige Jonge Zwaanstraat, het Koogerhout en de Jan de Wittestraat herinneren ons dus zeer herkenbaar aan het verleden van deze plek.

De Sluissloot (gedeeltelijk gedempt in de jaren ’60 en nu bekend als Sluisstraat), begrensd het park aan de zuidzijde.

De schenking en de aanleg van het Koogerpark
Op 9 december 1925 schonk mevr. Wed. A. Honig-Kluyver (fam. van Stijfselfabriek de Bijenkorf) haar huis + de bijbehorende percelen grond (weiland), ter waarde van fl. 13.000, – aan de gemeente Koog aan de Zaan, voor het aan te leggen Kooger Wandelpark. Dankzij haar daad kan men nu nog steeds genieten van 1,75 ha. openbaar groen te midden van fabrieken en bebouwing. Bij de schenking werd bepaald dat de grond te allen tijde de bestemming parkgrond moest hebben. De gemeenteraad startte een inzamelingsactie t.b.v. de aanlegkosten van het park. Door diverse gulle gaven van industrielen en burgers kwam het benodigde bedrag, groot fl. 35.000, – bijeen.

De hr. J.R. Koning, tuinarchitect van de gemeente Amsterdam, tekende voor het ontwerp. De firma Copijn verzorgde de aanleg. Een aantal gedeelten van het park verkeren nog in de originele staat (plateau met Theehuis, gebogen pad langs het rozenperk, de rechte paden die het park doorkruizen).

Het huis met den ijzeren brug
Het geschonken huis (“het huis met de ijzeren brug” gebouwd omstreek 1790) van mevr. Wed. A. Honig Kluyver is uiteindelijk, na een heftige strijd, verplaatst naar de Museumlaan. Het moest wijken om de toegang tot het park breder te kunnen maken. Het huis is sinds 1928 in gebruik als Molenmuseum. Door de naast het park gelegen Doopsgezinde pastorie aan de Hoogstraat (nu dierenarts Schut) werd nog een aantal meters grond geschonken om zo de ingang van het wandelpark nog aantrekkelijker te maken.

Toentertijd had de gemeenteraad van Koog aan de Zaan weinig oog voor de waarde van het geschonken pand. Men besloot unaniem, tot tweemaal toe, om het pand te slopen maar dankzij het verweer van een aantal betrokken burgers en Stichting Hendrick de Keijzer heeft men dit weten te voorkomen. Ook dreigde de architect van het park, de heer J.R. Koning, zijn werkzaamheden te beëindigen indien de sloopplannen door zouden gaan. Dankzij de inspanningen van deze betrokken mensen kunnen we nu nog steeds genieten van dit prachtige pand.

De opening van het Kooger Wandelpark
Op 23 juli 1926 was het dan zover: het Kooger wandelpark werd officieel geopend. Burgemeester W.F.G.L. Driessen en de heer M.K. Honig van Stijfselfabriek De Bijenkorf onthulden de door de gemeente geschonken bloembak op sokkel als dank aan de firma Honig voor de schenking van het park. De bloembak met de inscriptie: “uit water, aarde en vuur ben ik geboren” bevatte 2 gedenkstenen. Eén was het handelsmerk van het bedrijf (een bijenkorf) en de ander vermeldde het feit van de overdracht. In 1967 werd de bloembak helaas door onverlaten kapot geslagen. Ook werd een speciaal voor de gelegenheid geschreven gedicht (auteur T. Boot) voorgedragen. Dit gedicht is, dankzij de stichting Koogerpark, nog te lezen op de plaquette op de deur van het Theehuis.

De ijsbaan en Parkzicht
Het ijsbaanterrein maakte oorspronkelijk geen deel uit van het park maar werd er later aan toegevoegd. IJsbaanvereniging Juliana moest vanwege de bouw van het Coentunnelwegviaduct naar het park verhuizen. De nieuwe baan was veel kleiner dan de oude waardoor het helaas niet meer mogelijk was om volgens de voorgeschreven regels wedstrijden te organiseren.

In 2000 werd de voormalige gemeentelijke kweektuin bij het park gevoegd. Deze is sindsdien in gebruik als honden uitrenplaats. Om het bejaardentehuis Parkzicht te beter te kunnen ontsluiten heeft men De Jonge Zwaanstraat dwars door het park aangelegd. Ook heeft men parkgrond opgeofferd om eerst het bejaardentehuis en daarna het seniorencomplex te kunnen plaatsen.

De muziektent & programmering
Op 04 juli 1927 werd de muziektent in gebruik genomen. Hier vonden in de loop der jaren tal van concerten en opvoeringen plaats. Sommigen waren zeer bijzonder zoals bijv. de Midzomernachtsdroom in 1937 waaraan 8 toneelverenigingen, 5 zangverenigingen, een gymvereniging en het Zaans Symfonieorkest deelnamen. In totaal werd deze voorstelling 5 maal opgevoerd.

Door gebrek aan programmering en onderhoud werd in 1971 de muziektent gesloopt om plaats te maken voor een kinderbadje, dat vervolgens bij de grote renovatie van 1999 werd verwijderd. Op deze plaats ligt nu de vijver met sinds 2001 een fontein geschonken door de firma E.D.G. De Stichting Koogerpark heeft de traditie van toneel- en muziekuitvoeringen in het park weer opgepakt, sinds 1999 zijn er elk jaar diverse muzikale evenementen en is er een toneelmanifestatie. Ook werd ter ere van het 80- jarig jubileum in 2005 de Midzomernachtdroom drie maal opgevoerd.

Het Theehuis
Op het terras werd door leerlingen van de ambachtschool in Krommenie het theehuis gemaakt. De exacte datum van plaatsing is niet bekend, maar gezien de stijl; een zeskant met diverse stijlkenmerken uit de Amsterdamse school, zal het ongeveer 1930 geweest zijn. Voor de oorlog werd het theehuis o.a. uitgebaat door de eigenaar van De Waakzaamheid: de heer H. Breeuwer. In 1951 is het theehuis hersteld en verplaatst. In 2001 is het door de stichting en de gemeente zowel van buiten als van binnen geheel gerestaureerd.

Het Verzetsmonument
Het Verzetsmonument, bij foto nr. 1 nog op zijn oorspronkelijke plaats bij de ingang Hoogstraat, werd ontworpen door de heer R. Teunissen. Het dateert uit eind 1946 en was bedoeld voor zowel de Koog als Zaandijk. In 1947 sommeerde de minister van OKW (Onderwijs, Kunst en Wetenschappen) het monument te verplaatsen naar de begraafplaats van Zaandijk. Ondanks een daartoe strekkend raadsbesluit is het monument op zijn plek blijven staan. In 2001 is het monument vanwege ruimtegebrek bij de 04 mei herdenking verplaatst naar De Jonge Zwaanstraat (foto nr. 2).

Kunst in het park
Het beeld “Veulen” (1975), gemaakt door Louis Paul (1947) werd na een verzoek vanuit de Stichting Koogerpark geplaatst in 2001. Het beeld lag in de opslag en werd na restauratie op een nieuwe, hoge sokkel geplaatst ter voorkoming van vandalisme. Het beeld “Vrouw met stola” (jaartal onbekend), gemaakt door Peter Hermanus d’Hont is sinds 1966 in het park te bewonderen. In Bilthoven en Nijmegen staan nog twee exemplaren van dit beeld. In het in 1971 door de firma Honig geschonken kinderbadje was een walviskop van beton aangebracht. De ontwerper hiervan was de heer P.C. van Dongen. Het badje werd in 1999 gesloopt.

De Stichting Koogerpark
Uit onvrede over de slechte staat van het park richtten A. Steemers, J. Steemers en L. v.d. Berg, allen woonachtig in de Jan de Wittestraat, op 27 mei 1992 de stichting Koogerpark op. In het begin hield de stichting zich vooral bezig met het plegen van onderhoud aan het verwaarloosde groen en het communiceren met gemeente Zaanstad. Eenmaal per jaar organiseerde de stichting vanaf 1993 een culturele avond voor haar donateurs. In 1999 werd er, ter ere van de grootscheepse renovatie van het park, een heropeningfeest georganiseerd. Sindsdien werden en worden er elk jaar meerdere culturele- en maatschappelijke activiteiten voor jong en oud georganiseerd.

Duyvis Wiener schenkt paviljoen
De stichting zorgde vanaf het begin voor een overkapping voor het publiek. Eerst met een geimproviseerde tent van hout en zeildoek, daarna volgde een demontabel 6-kantig frame van ijzer. Dit frame werd in 2004 dankzij een gift van de Juniorkamer Zaanstreek vervangen door een aluminium frame + een podium. De stichting zorgde voor een op maat gemaakt tentdoek. Dankzij de gift van de firma Duyvis Wiener, ter ere van het 125- jarig bestaan en diverse sponsoren zal tijdens het Koogerpretpark op 25 september 2011 het nieuwe permanente Duyvis Wienerpaviljoen geopend kunnen worden. De fundering werd gesponsord door de firma IJskes, de firma Gouweleeuw maakte het nieuwe frame.

Het Koogerpark was, is en blijft een prachtige ontmoetingsplek voor de burgers van oud-Koog, dankzij de sponsoring van het bedrijfsleven en de inzet van vele betrokken vrijwilligers uit de wijk!

Met dank aan: De Zaansche Molen, Gemeente Archief Zaanstad, St. Koogerpark.