Historische Vereniging Koog-Zaandijk

Cacao De Zaan/Grace Cocoa wordt ADM Cocoa (10)

Eind 1995 heeft Van Bergen aangekondigd dat de namen Grace Cocoa en Cacao De Zaan gaan verdwijnen. Alle vestigingen van Grace Cocoa krijgen dezelfde naam, waarschijnlijk met alleen de toevoeging van een plaatsnaam of regio. Wim van Bergen zal – als opvolger van Pedro Mata – de leiding krijgen over de veertien ‘sites’ in drie regio’s (Americas, Europa/Afrika en Azië/Pacific), met in totaal 1.674 medewerkers. De nieuwe organisatie staat ijzersterk: wereldwijd nummer 1 op het gebied van cacaopoeder, in de VS nummer 1 op het gebied van industriële chocolade en ‘compounds’, in Europa nummer 3 op het gebied van chocolade. Met zes vooraanstaande handelsmerken: De Zaan (poeder, boter, massa), Merckens (poeder, chocolade, compound), Ambrosia (chocolade, compound, massa), Soboca (chocolade), Kascho (massa, chocolade) en Twincon (poeder). Dirk Jonkhof is statutair directeur van de Nederlandse vestigingen en gaat deze samen met Hans van Dooren leiden. 1996 wordt als een overgangs- en implementatiejaar gezien. Er is een Site Team benoemd, bestaande uit Dirk Jonkhof, David-Jan Romijn, Ruud Stramrood, Harm de Wildt, Karei Menu, Ruud Kesseler en Hans van Dooren. Het team besluit direct dat van elke vergadering een verslag zal worden verspreid, om de medewerkers op de hoogte te houden.

De nieuwe internationale organisatie is nooit helemaal uit de verf gekomen, want in de loop van 1996 wordt duidelijk dat W.R. Grace & Co zich zal terugtrekken uit de cacao. Net voor kerst 1996 wordt bekendgemaakt dat Archer Daniels Midland Company (ADM) Grace Cocoa heeft overgenomen voor een bedrag van $ 430 miljoen. Iedereen is blij met de overname, want concurrent Cargill leek de meest voor de hand liggende overnamekandidaat. ADM presenteert zichzelf als ‘supermarket to the world’ en in die supermarkt ontbraken de cacao en chocolade nog. De overname van Grace Cocoa is een bewuste strategische stap. ADM is bereid te investeren en ziet veel mogelijkheden voor uitbreiding. Een halfjaar nadat de overname definitief is goedgekeurd in Washington en Brussel (in verband met de ‘merger code’) neemt ADM ook de cacaoverwerking van ED&F Man over. Het zijn zes bedrijven; in Huil (Engeland), Poznan (Polen), llheus (Brazilië), Savannah (VS), Glassboro (VS) en Toronto (Canada). Met de overname van ED&F Man zijn oude banden hersteld: het bedrijf komt voort uit Gill & Duffus Ltd. Hiermee is ADM binnen een halfjaar uitgegroeid tot de grootste cacaoverwerker ter wereld met een capaciteit van circa 450.000 ton cacaobonen per jaar. Barry- Callebaut is tweede (circa 350.000 ton) en Cargill derde (circa 260.000 ton).

In de loop van 1997 wordt de naam Cacao De Zaan B.V. langzaam maar zeker vervangen door ADM Cocoa B.V. Eind 1996 schrijft David-Jan Romijn, inmiddels manager Operations Koog en Wormer, een beleidsplan voor de productie- en onderhoudsafdelingen ‘Continuïteit door concurrentiekracht’. Kern is dat de technische staat van de productieapparatuur (preventief onderhoud) en de veiligheid van de mensen een belangrijke rol spelen. Het blijkt goed aan te sluiten bij de filosofie van ADM. Op 31 december 1996 werken er 451 personen op de locaties Koog en Wormer, 21,4 procent minder dan op 31 december 1993.

Van zakgoed naar bulktransport
Op 12 mei 1996 meert in de Zaandamse Dirk Metselaarhaven voor het eerst een zeeboot aan met los gestorte cacaobonen voor Cacao De Zaan, zo’n 3.100 ton. Het is de volgende stap naar het zo efficiënt mogelijk vervoeren, ontvangen en opslaan van de cacaobonen. Met een pontonkraan worden de bonen gelost en via een transportband direct in een loods opgeslagen.

Cacaobonen worden al sinds mensenheugenis in zakken van 65 kilogram vervoerd. Er is veel menskracht nodig voor het laden en lossen, de opslag en het transport naar de fabriek en voor het legen van de zakken bij de bonenontvangst. Sinds 1993 is er sprake van een snelle overgang naar bulktransport: het vervoeren van losse bonen in de ruimen of in containers en het lossen van de boot met behulp van kranen en transportbanden. In en rond de zee- en binnenvaartschepen werken veel minder mensen. Sinds december 1994 is Cacao De Zaan fasegewijs overgeschakeld naar bulktransport. Eerst is het bulktransport van de opslag naar de fabrieken ingevoerd, gevolgd door het transport van de haven naar de opslag. Met de komst van de eerste zeeboot met los gestorte cacaobonen is ook het eerste deel van het traject, van oorsprongsland naar Amsterdamse haven, overgeschakeld. De invoering van het bulktransport heeft een enorme impact gehad op het havenbedrijf van Amsterdam (de grootste cacaohaven ter wereld), de binnenvaart én de verwerking in het bedrijf.

Van Bruinessen gaat de pendeldienst verzorgen tussen de opslagloodsen en de fabriek. De dekschuiten worden aangepast op het vervoer van containers. De vloot moet flink afslanken. Van de zeventien medewerkers kunnen er maar tien hun oude vak houden. De overige zeven gaan voorlopig deel uitmaken van de Flexieploeg. De overheid verstrekt subsidie om het vervoer over water te stimuleren. In Koog en Wormer moeten wallosinstallaties worden gebouwd. Door technische onvolkomenheden kunnen ze niet direct in gebruik worden genomen. Dit gebeurt uiteindelijk in week 24 (Wormer) en week 40 (Koog) van 1998. Door de aanvoer over water rijden er dan per dag ongeveer elf vrachtwagens minder naar de beide locaties.

Doordat de capaciteit van de omgebouwde dekschuiten en de lossnelheid aan de fabrieken nog niet voldoende is, wordt gezocht naar een oplossing. Uiteindelijk wordt besloten om de bonen van Amsterdam naar Koog/Wormer geheel met binnenvaartschepen te vervoeren. De binnenvaartschepen worden gecontracteerd van Rederij De Jong uit Rotterdam en firma De Goede verzorgt de loskranen en de lossing aan de fabrieken. De bonen worden losgestort in de schepen (circa 450 ton per lading) en op beide locaties met een loskraan gelost. Hetzelfde gebeurt voor de fabriek van Schokinag in Mannheim. Sinds 2005 is ADM eigenaar van de beide loskranen en verzorgt De Goede alleen nog het personeel ervoor. Het vervoer van bonen over de weg behoort nu – op een enkele uitzondering na – tot het verleden. Dat scheelt 18 tot 20 trucktransporten per dag.

Als vervolg op de activiteiten van Op-naar-de-Top-groep 9 kunnen in 1997 medewerkers met korting gaan sporten bij twee gecontracteerde sportscholen: Zaansport in Wormer en Sportstudio De Zaan in Zaandam. Op 15 september 1997 neemt Wim van Bergen, na 31 jaar in de cacao, afscheid als president van ADM Cocoa division. Hij wordt opgevolgd door Hans Leijdekker.

Bron: De Zaanklok – Personeelsblad van Cacao de Zaan/ADM 1951-2011