Historische Vereniging Koog-Zaandijk

Machinefabriek P.M. Duyvis 125 jaar

De oprichter van de stoom-oliefabriek T. Duyvis Jz. , gelegen aan de Schipperslaan, had vier zonen. Pieter Mattheus was de 4e zoon en er was binnen het bedrijf van zijn vader geen plek voor hem. Pieter besloot, samen met zijn studiegenoot van de Technische Universiteit de heer D.W. Stork uit Hengelo, een machinefabriek op te richten.

Machinefabriek “Twente”
P.M. Duyvis en D.W. Stork werden op 2 november 1885 beiden vennoot van machinefabriek “Twente”, gelegen op de Koger Hem. De fabriek was te bereiken via het Hellingpad. Het startkapitaal bedroeg fl. 30.000, – en er werden vijf medewerkers in dienst genomen. De fabriek van Pieter en die van zijn vader waren gescheiden door een zeer brede sloot waar aken door konden varen en afmeren om hun lading te lossen. Het eerste jaarresultaat bedroeg een positief saldo van fl. 142,71.

D.W. Stork (boven) en P.M. Duyvis (onder)
Meisjes van de tekenkamer. Rond 1930.

Uitbreidingen
De overgang van het wind- naar het stoomtijdperk zorgde er voor dat er voldoende werk voorhanden was. In de fabriek werden de diverse machines via een centrale drijfas en drijfriemen aangedreven. In 1904 kwam de eerste uitbreiding, er werden toen gelijktijdig een tekenkamer en een kantoor gerealiseerd. Een grote opdracht was het vervaardigen van het drijfwerk van de tweede Hemspoorbrug. In 1909 werd, dankzij een veelvoud van opdrachten, besloten tot de bouw van een nieuwe bedrijfshal.

Werk aan Hembrug

Duyvis in de liften
In 1911 werd ir. P.M. Duyvis Sr. directeur van de firma. Ir. W. Meyling, werd mededirecteur en was afkomstig van de firma Stork-Meyling & Co te Hengelo. Onder zijn leiding ontstond de eerste liftenfabriek van Nederland. D.W. Stork verliet omstreeks deze tijd de zaak.

Groei ondanks de crisis
Ten tijde van de Eerste Wereldoorlog werkten er in de fabriek drie jaar lang zo’n 30 Belgische vluchtelingen. In de werkplaats herinnert een gedenksteen hier nog aan. Ondanks de moeilijke tijden in de twintiger en dertiger jaren groeide het bedrijf gestaag door;

  • Op de tekenkamer werden vrouwelijke tekenaars aangesteld.
  • In 1929 verliet directeur P.M. Duyvis Sr. het bedrijf, zijn zoon P.M. Duyvis jr. volgde hem op als directeur.
  • In 1930 werd een gedeelte van de Zaan gedempt t.b.v. een bredere loswal. Het “Kromme Kraantje” werd verplaatst.
Demping loswal

Van stoom naar stroom
In 1953 werd afscheid genomen van ir. W. Meyling. In die tijd werd ook een begin gemaakt van de overschakeling van stoom naar stroom. De oude stoommachine was niet meer geheel betrouwbaar waardoor de machines regelmatig stil kwamen te staan. Het eerste jaar na de plaatsing van een grote elektromotor was de oude centrale aandrijfas met de drijfriemen nog in gebruik. Daarna kreeg elke machine zijn eigen elektromotor.

Verbouwing en 75-jarig jubileum
In 1957 werden de fabriekshallen verbouwd, er werd ook een nieuw kantoor, tekenkamer en kantine gerealiseerd. De machinale afdeling werd gemoderniseerd en aangevuld met nieuwe machines. De succesvolle firma kon het zich permitteren haar 75-jarig bestaan te vieren in het Krasnapolsky hotel te Amsterdam.

75 jarig jubileum
Pakhuis Leeuwarden

Cacaopers
In 1966 werden twee nieuwe directeuren aangesteld; de heren Simons en Nederbragt. In 1967 stopte P.M. Duyvis jr. als directeur. De fabriek was ondertussen bezig met het reviseren van cacaopersen en wist met subsidie van het rijk zelf een cacaopers te ontwikkelen. Deze pers werd geplaatst bij de firma Gerkens te Wormer. In de jaren ’80 werden enkele oude molenschuren op het terrein gesloopt t.b.v. verder uitbreiding van de fabriek.

Tegen- en ontslag
In 1992 vond het afscheid van directeur Topman plaats en een jaar later werd de heer ir. A.v.d. Ent aangesteld als nieuwe directeur. In deze periode werden door een reorganisatie 37 werknemers ontslagen. In 1996 verwoestte een brand de tekenkamer, het kantoor, de kantine en een deel van de machinale werkplaats. Door hulp van de omliggende bedrijven (klanten bestelden juist nu machines) en het plaatsen van 72 portocabins kon er toch geproduceerd worden. De brand zorgde voor nieuwbouw van het kantoor en een complete metamorfose van de fabriek. De liftenafdeling werd, inclusief de monteurs, verkocht aan Otis.

Ravage na de brand

Fusie en uitbreiding
In 2000 werd het nieuwe kantoor in gebruik genomen en werd de heer ir. B. de Jong aangesteld als directeur. In 2004 werd hij opgevolgd door mevrouw M.A.C. van Dijk. In 2004 werd machinefabriek Wiener (in 1900 gesticht te Haarlem) overgenomen inclusief een aantal werknemers. Door deze samenvoeging werden de fabriekshallen opnieuw ingedeeld. In de jaren daarna werden diverse grote bewerkingscentrums aangeschaft wat opnieuw leidde tot herinrichting van de fabriekshallen. Tijdens een beurs in 2009 werd een “all-in-one” chocolade machine gepresenteerd. Vervolgens werd in 2009 de bedrijfsnaam officieel veranderd in Duyvis Wiener B.V.

Duyvis Wiener B.V. 125 jaar jong!
Begin november 2010 vierde men het 125-jarig jubileum. Het toefje slagroom op de jubileumtaart was de overname van machinefabriek F.B. Lehmann uit Aalen, Duitsland (in 1834 gesticht te Dresden) op 8 september 2010. Deze firma maakte producten die een aanvulling vormen op het productenpakket van Duyvis Wiener. Duyvis Wiener B.V. beheerst nu het gehele chocoladeproces: van cacaoboon tot chocolade. De kers op de taart kwam op 06 april 2011, de firma mag zich sindsdien koninklijk noemen, Royal Duyvis Wiener B.V..

Stichting Ir. P.M. Duyvis
P.M. Duyvis jr. had geen kinderen uit zijn huwelijk met Mevr. J. Duyvis-Veen (Tante Jopie). Beiden waren zeer begaan met het welzijn van hun werknemers. Zo zorgden zij in moeilijke tijden o.a. voor voedsel, brandstof en woonruimte. Ook zaten er bijvoorbeeld onderduikers in een van de fabriekspanden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Tante Jopie was altijd goed op de hoogte van het reilen en zeilen van de werknemers en hun families en informeerde altijd naar de persoonlijke situatie. Na het overlijden van haar man heeft Tante Jopie een stichting opgericht; het Ir. P.M. Duyvis, waar de aandelen van P.M. Duyvis jr. en vanaf 1984 de aandelen van de overleden mijnheer W. Meyling in werden ondergebracht. De opbrengsten uit het fonds moesten aan goede doelen in de omgeving worden besteed.

Als cadeautje ter ere van het 125-jarig jubileum schonk Duyvis Wiener B.V. met de stichting Ir. P.M. Duyvis o.a. een nieuw paviljoen aan de stichting Koogerpark. Dit paviljoen, dat gebouwd zal worden in het voorjaar van 2011, zal het Duyvis Wiener paviljoen worden genoemd.

Met dank aan de directie en de werknemers van Royal Duyvis Wiener B.V. en de stichting Koogerpark voor het leveren van de informatie en de foto’s.