Historische Vereniging Koog-Zaandijk

Dienstmeisje gaf aanstoot tot

Vaak zijn kleine gebeurtenissen of toevalligheden in onze dagelijkse gang van zaken de oorzaak van grotere gevolgen. Zo schreef ik al in een van de vorige verhalen dat de grootste baas van de Coca-Cola-company in de vorm van een cacaoboon iets sensueels aantrekkelijks zag, hij gaf de opdracht om de flesjes die ronde vorm te geven en tot de dag van vandaag kunnen we de boon in de flesjes herkennen, zij het dan iets afgeslankt.

Door Thijs de Gooijer

Ook gaf een keukenmeester in Italië ooit een onhandige jongeman die als keukenhulp werkte een draai om de oren, de hulp liet vervolgens een schaal vallen waardoor gesmolten suiker en cacao met elkaar in aanraking kwamen. In het restaurant zat een hoge heer van adel op zijn dessert te wachten. De keukenmeester besloot de combinatie op te dienen en de edele heer gaf als commentaar nog nooit zoiets heerlijks te hebben gegeten: een nieuw dessert was uitgevonden.

Cacao de Jong te Wormerveer heeft op veel van zijn producten een afbeelding staan van een jonge vrouw die cacao opdient. Vele andere bedrijven in de chocolade of cacao hebben deze afbeelding ook, soms net even in andere houding of vorm. In het onderstaande verhaal wordt het U duidelijk hoe dit ooit tot stand is gekomen.

Chocolademeisje
Keizerin Maria Theresia Walburga Amalia Christina van Oostenrijk was een heel mooie vrouw om te zien. Dat vond haar man Frans Stefan de 1e, Hertog van Lotharingen ongetwijfeld ook want ze kregen maar liefst 16 kinderen in een passievolle relatie. Zulk een schoonheid moet worden vereeuwigd vond men in die tijd. Dat mag niet verloren gaan.

In het jaar 1743 werd daarom de bekende schilder Jean-Etienne Liotard uitgenodigd aan het hof om de Keizerlijke familie en in het bijzonder Maria Theresia zo fraai mogelijk op het linnen neer te zetten. In de olieverf wel te verstaan. Dat wilde hij wel maar dat nam volgens hem veel tijd in beslag. Dat was geen probleem. De schilder Liotard was dus een periode te gast aan het hof. Mocht gaan en staan waar hij wilde en werd van alle gemakken voorzien.

Nu wil het geval dat elke morgen een bevallig dienstmeisje (Nandl Baldauf) hem een kop warme chocolade op de kamer kwam brengen. Nandl was een heel knap en zedig meisje. Menig mannenoog bleef langer dan gewoon op haar verschijning rusten. Ook Liotard werd bevangen door de schoonheid van deze jongedame die hem trouw elke ochtend zijn warme chocoladedrank kwam brengen. Hij werd stilletjes verliefd op haar maar hield dit voor de buitenwereld verborgen. Het bleef bij een alledaags praatje. Maar toch, na enige tijd vroeg hij aan haar om te poseren voor hem en na een dag aarzelen stemde ze toe.

Liotard schilderde dus twee schoonheden: de Keizerin en Nandl. Maar het schilderij wat hij maakte van Nandl was er een van grote schoonheid en zou later zeer populair en tijdloos worden. Het werd bekend als ‘Het chocolademeisje’.

En nogmaals: het portret is door de eeuwen heen door vele cacao – en chocoladefabrikanten gebruikt voor hun reclames. Ze was te zien op dozen, blikken, kleurenprenten, gietvormen en zelfs postzegels. Soms net even in een andere houding. Zo ook door Cacao de Jong in Wormerveer.

Liotard kreeg een zwak voor de chocolade want hij heeft ook nog ‘Le petit Dejeuner’ gemaakt (afbeelding helemaal boven). Ook van zijn hand is het schilderij waarin een moeder met kind aan tafel zitten en het meisje een kop chocolade voor zich heeft waarin ze churros doopt. Een soort gebak speciaal om te dopen in cacaodrank. De schilder had een enorm talent. Let U eens op de flonkering van het koffiekannetje en het chocoladekannetje.

Liotar: Hollands meisje aan het ontbijt met een kopje cacao